De link tussen vrouwen en de aarde wordt in vele culturen en mythologische verhalen gelegd, we noemen onze planeet niet voor niets ‘Moeder Aarde’. In haar boek ‘Yoni shakti’ beschrijft Uma Dinsmore-Tuli de relatie tussen het bewustzijn van het vrouwelijke en de huidige ecologische crisis.

Van oudsher werd yoga door mannen beoefend maar tegenwoordig zijn vrouwen verreweg in de meerderheid in de yoga wereld. Kijk maar eens rond in de gemiddelde yogales. Toeval? Ik denk het niet.

Tijdens een vrouwencirkel een paar jaar geleden zaten we met een grote groep vrouwen in een tipi. Het ging over de zweethut, een oeroude ceremonie van de Native Americans. Iemand in de groep zei dat zweethutten oorspronkelijk alleen voor mannen waren. Ik voelde gelijk weerstand. Alweer iets moois en krachtigs dat vrouwen onthouden is! Maar ik zat er naast. Mannen gingen die ‘baarmoeder’ van de aarde in om zichzelf zo te reinigen, om het donker te ervaren, de cyclus van leven en dood. Vrouwen hebben hun menstruatie cyclus, hun eigen ‘zweethut’!

Voor die natuurlijke verbinding die vrouwen hebben met de aarde en de cyclus lijkt in onze huidige maatschappij weinig ruimte te zijn. Het woord yoga betekend ‘verbinden’. Yoga beoefenen zou je wat mij betreft ook ‘her-verbinden’ kunnen noemen. Her-verbinden tussen lichaam en geest, jijzelf en de aarde, de vrouw met haar baarmoeder, de mensheid met moeder aarde. Een verbinding die heel vanzelfspreken is maar die we (deels) zijn kwijt geraakt.

“This disconnection ensures that we collude with the system that rapes our Mother, the earth and barely feel the consequences. We .. become unable to to meet the gaze of the Mother who still provides for us even as we destroy her …” – Clare Dakin

Zoals ik eerder schreef (Ode aan de Yoni) zit het besef van het heilige vrouwelijke diep geworteld in de Indiase filosofie. In de Rig Veda hurkt de godin Aditi en baart zo alle andere goden. “I did not come from your rib, you came from my vagina” is hier wel op zijn plek. Het woord ‘Yoni’ betekend niet alleen ‘vrouwelijk geslachtsdeel’ maar ook ‘baarmoeder, rustplek, thuis, heilige plek, kosmische poort, creatieve kracht’. Yoga was van oorsprong voor mannen – misschien met dezelfde reden als de zweethut? – maar kan in de kern heel vrouwelijk zijn.

“Wat als … onze ontkenning van het vrouwlijke principe verantwoordelijk is voor klimaatsverandering?” – Clare Dakin

De groei in yoga beoefening lijkt gelijktijdig gestegen te zijn met het groeiende bewustzijn van de klimaatscrisis. Noem het eco feminisme, yoga activisme of ‘womb ecology’. Steeds meer vrouwen (en mannen!) voelen als reactie op de klimaatscrisis de noodzaak om (weer) in contact te komen met de cycli in hun eigen leven en de aarde zelf. Balans creeren in je innerlijke ‘ecologie’ van je baarmoeder en de link leggen tussen persoonlijke transformatie en een duurzame revolutie zouden wel eens de sleutels kunnen zijn voor de genezing van de aarde.

Het cultiveren van een bewustzijn van je eigen cycli brengt je niet alleen meer in contact met jezelf maar ook met de natuur buiten je. De combinatie van yoga, eco-feminisme en milieu activisme is een redelijk nieuwe maar groeiende beweging. Het moedigt yogini’s aan om hun beoefening groter en breder te maken dan je persoonlijke yoga en meditatie beoefening. Maatschappelijke actie en betrokkenheid bij het milieu zijn net zo van belang als een evenwichtig innerlijk. Als we de connectie tussen onze baarmoeders en de wereld herstellen zullen we meer inzichten krijgen in hoe de staat van onze planeet een afspiegeling is van de manier waarom we met meisjes en vrouwen omgaan.

“…respect the rythms of the womb as a refelction of cosmic patterns. If we can positivly embrace the rythms of our own cycles, then womb life can be honoured as a source of intuitive wisdom, a valuable resource for personal and world healing.” – Uma Dinsmore-Tuli

Zoals het ritme en het functioneren van de aarde verstoord is zo ervaren ook veel vrouwen disharmonie in het functioneren van hun eigen lichaam. PMS is een vrij nieuw ‘syndroom’ en de natuurlijke menstruatie cyclus wordt vaak onderdrukt door de pil en kunstmatige hormonen. Tijdens bevalling wordt steeds meer ingegrepen en de bortsvoedingscijfers dalen. In alle aspecten van de vrouwelijke gezondheid lijkt een crisis te heersen. Dit is een groot en ingewikkeld thema waar natuurlijk niet maar een oorzaak voor aan te wijzen is. Wel lijkt dit alles voort te komen uit een gevoel van afgescheiden zijn. Dezelfde afscheiding die de wortel is voor de ecologische crisis.

Zie iedere baarmoeder als een wereld op zich. De baarmoeder is de creatieve broedplek voor het toekomstige leven en voor creatieve projecten. Als we de planeet als een baarmoeder zien waarin we leven dan begrijpen we hoe belangrijk het is om ecologische verantwoordelijkheid te nemen en de baarmoeder gezond te houden. Yoga beoefening waarbij de cyclische aard van de baarmoeder wordt geeerd neemt een bijzondere plaats in als het om bewustwording van de urgentie om onze aarde weer als moeder te eren. Dit streven naar eenheid en samenhang is belangrijk in deze tijd van crisis in de natuurlijke wereld en vrouwen gezondheid. Het kan ons inzicht geven in de aspecten van je wezen die in verbinding staan met de aarde. De kwaliteiten van vloeibaarheid en creativiteit van water, de helderheid en warmte van vuur, de bewegelijkheid van lucht, de stabiliteit en rust van aarde.

Het is een bewustzijnsverandering in combinatie met praktische daden die nodig zullen zijn om de schade aan de aarde te herstellen. Het samenbrengen van yoga, vrouwen en ecologie schept een krachtige basis en inspiratie voor praktisch eco-activisme. Zowel op de mat als daarbuiten.

“We moeten doelmatige stappen nemen om de moederlijke energie (‘Mother consciousness”) te eren en in stand te houden. De baarmoeder des levens bestaat niet alleen in de schoot van de vrouw maar omhelst ook de bossen, oceanen, de lucht en in de basis van de aarde zelf.” – mother Maya Tiwari